Γράφει η coach / σύμβουλος ψυχικής υγείας Niki Anandi Koulouri
Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζεται το Μοντέλο ABC σε συνδυασμό με το εργαλείο B-C Connections και πως μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε για να καλλιεργήσουμε την Ψυχική Ανθεκτικότητα.
Με τον όρο Ψυχική Ανθεκτικότητα ορίζουμε την ικανότητα του ατόμου να ξεπερνά τις αντιξοότητες, τις στρεσογόνες καταστάσεις, τις κρίσεις και να συνεχίζει με την εξέλιξή του.
Οι πιο ανθεκτικοί άνθρωποι μπορούν να αντέξουν και να προσαρμοστούν σε αντίξοες συνθήκες χωρίς μεγάλες δυσκολίες, ενώ οι λιγότερο ανθεκτικοί δυσκολεύονται περισσότερο να αντιμετωπίσουν το άγχος και τις αλλαγές στη ζωή.
Περισσότερα για την Ψυχική Ανθεκτικότητα, στον σύνδεσμο εδώ.
Το Μοντέλο ABC
Το Μοντέλο ABC αναπτύχτηκε από τον ερευνητή και ψυχολόγο Dr Albert Ellis. Είναι ένα μοντέλο το οποίο μας βοηθά να κατανοήσουμε την έννοια των αντιδράσεών μας στις αντιξοότητες της ζωής. Mας εξηγεί γιατί σκεφτόμαστε με τον τρόπο που σκεφτόμαστε, γιατί νιώθουμε με τον τρόπο που νιώθουμε, γιατί κάνουμε τα πράγματα με τον τρόπο που τα κάνουμε.
Όταν μαθαίνουμε να αξιοποιούμε το Μοντέλο ABC, μπορούμε να αρχίσουμε να παρεμβαίνουμε και να αναλάβουμε τον έλεγχο των σκέψεων, των συναισθημάτων, και των συμπεριφορών μας, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τις αντιξοότητες και να είμαστε ψυχικά ανθεκτικοί.
Ας δούμε το Μοντέλο ABC αναλυτικά:
- A – the Adversity – the situation or event, δηλαδή Aείναι η αντιξοότητα, η κατάσταση, το γεγονός που συμβαίνει (αλλιώς Activating Event)
- B – our Belief, δηλαδή Bείναι η πεποίθησή μας, η εξήγηση που δίνουμε σε αυτό που συμβαίνει
- C – the Consequence – δηλαδή Cείναι η συνέπεια, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές που η πεποίθησή μας προκαλεί.
Ας φέρουμε ένα παράδειγμα.
Πως ανταποκρινόμαστε σε ένα γεγονός – Μελέτη περίπτωσης
Το πάρτυ και η μικρή ιστορία της Ελένη Κ. και της Αλεξάνδρα Π.
Η Ελένη Κ. και η απόκρισή της
Η Ελένη Κ. ζει σύμφωνα με έναν υγειινό τρόπο ζωής τους τελευταίους 6 μήνες. Έχει προσληφθεί σε μια νέα εταιρία δύο μήνες τώρα ως βοηθός διευθυντή στο τμήμα πωλήσεων. Συνάδελφος από το τμήμα marketing της εταιρίας κάνει πάρτυ στο σπίτι του. Κάλεσε την Ιωάννα που εργάζεται στο διπλανό γραφείο με την Ελένη, αλλά όχι την Ελένη. Η Ελένη έχει ένα διάλογο με τον εαυτό της που της λέει ότι είναι μια αποτυχημένη. ‘Είσαι αποτυχημένη … Δεν είσαι τόσο καλή, για αυτό δε σε καλούν στα πάρτυ. Δεν καταφέρνεις να κάνεις σχέσεις με τους συναδέλφους σου … Πάντα έτσι γίνεται … μόνη σου πάλι θα μείνεις …’ Στεναχωριέται τόσο πολύ από τις σκέψεις της και συναισθήματα λύπης την πλημμυρίζουν. Δεν πηγαίνει για τρέξιμο, όπως συνήθιζε κάθε μέρα. Κάθησε σπίτι μόνη μπροστά στην τηλεόραση αρκετές ώρες και έφαγε ανθυγεινή τροφή.
Η Αλεξάνδρα Π. και η απόκρισή της
Το ίδιο ακριβώς γεγονός συμβαίνει και στην Αλεξάνδρα, η οποία και αυτή προσλήφθηκε στην εταιρία πρόσφατα. Εργάζεται στο τμήμα πωλήσεων της εταιρίας, σε διαφορετικό τμήμα από αυτό που εργάζεται η Ελένη Κ. Στο πάρτυ κάλεσαν τους συναδέλφους της, οι οποίοι εργάζονται χρόνια στην εταιρία, αλλά όχι την ίδια. Η Αλεξάνδρα Π, έχει ένα διαφορετικό διάλογο από την Ελένη Κ. σχετικά με το θέμα. ‘Δεν με γνωρίζουν ακόμα καλά από το τμήμα marketing. Εξάλλου δεν συνεργαζόμαστε. Τα παιδιά εργάζονται στην εταιρία 3 χρόνια. Γνωρίζονται όλοι μεταξύ τους … Μπορεί να με καλέσουν την επόμενη φορά … Μήπως χρειάζεται να κάνω κάτι εγώ για να δημιουργήσω σχέσεις με τους συναδέλφους μου; …’ Η Αλεξάνδρα Π. πήγε για τρέξιμο εκείνη την ημέρα, όπως συνήθιζε, μετά κάλεσε φίλους και βγήκε έξω για σινεμά.
Ίδιο γεγονός – Διαφορετική απόκριση
Το ίδιο ακριβώς γεγονός συνέβη και για την Ελένη Κ. αλλά και για την Αλεξάνδρα Π. Η καθεμιά όμως αποκρίθηκε με διαφορετικό τρόπο. Το A, το γεγονός, η κατάσταση είναι ακριβώς η ίδια. Οι σκέψεις της Ελένης την κάνουν να νιώθει αρνητικά συναισθήματα, τα οποία την ακινητοποιούν, αλλάζοντας το πρόγραμμά της. Αντίθετα, οι σκέψεις της Αλεξάνδρα Π. την ενισχύουν να παραμένει θετική στη ζωή της και να απολαύσει την ημέρα της.
Το Μοντέλο ABC μας δείχνει, για την ακρίβεια θα λέγαμε ότι μας υπενθυμίζει, πως δεν είναι η αντιξοότητα, το γεγονός που προκαλεί την αντίδρασή μας, την απόκρισή μας, αλλά οι πεποιθήσεις μας.
Είναι οι πεποιθήσεις, οι σκέψεις μας, σχετικά με τις αντιξοότητες που προκαλούν τις αντιδράσεις μας, τα συναισθήματα που νιώθουμε και αυτό που σκοπεύουμε να κάνουμε, τα οποία μας οδηγούν στις συνέπειες.
Ένα γεγονός απλά συμβαίνει. Η άποψη που έχουμε για τον κόσμο μας, για μας, για ότι συμβαίνει, καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα αποκριθούμε σε αυτό το γεγονός. Αυτός είναι ο λόγος που συνηθίζουμε να λέμε πως …
Τα γεγονότα είναι ουδέτερα.
Δεν μας επηρεάζει το γεγονός το οποίο συμβαίνει, αλλά το νόημα, η σημασία που δίνουμε σε αυτό που συμβαίνει.
Πολύ συχνά οι πεποιθήσεις μας για μια κατάσταση δεν είναι ακριβείς, και οι αντιδράσεις μας υπονομεύουν την Ψυχική μας Ανθεκτικότητα.
Μπορούμε να αξιοποιήσουμε το Μοντέλο ABC για να προσδιορίσουμε τις πεποιθήσεις μας και, αν είναι απαραίτητο, να τις αμφισβητήσουμε.
Βίντεο σχετικά με το Μοντέλο ABC και την Ψυχική Ανθεκτικότητα
Στο ολιγόλεπτο βίντεο μπορούμε να κατανοήσουμε τόσο τη δική μας απόκριση όσο και των άλλων στις αντιξοότητες και στρεσογόνες συνθήκες της ζωής. Μια μικρή εισαγωγή για το Μοντέλο ABC.
Το εργαλείο B-C Connections σε συνδυασμό με το Μοντέλο ABC
Οι Karen Reivich και Andrew Shatté, οι συγγραφείς του βιβλίου The Resilience Factor δημιούργησαν ένα χρήσιμο εργαλείο, το B-C Connections για τον εντοπισμό των πεποιθήσεων όταν χρησιμοποιούμε το Μοντέλο ABC.
Το B-C Connections περιγράφει τις συνδέσεις μεταξύ συγκεκριμένων πεποιθήσεων και συναισθημάτων που οι άνθρωποι προβλέψιμα και καθολικά αντιμετωπίζουν. Οι συγγραφείς του βιβλίου χαρτογράφησαν τα ‘αρνητικά συναισθήματα’ καθώς συνήθως ‘αρνητικά συναισθήματα’ βιώνουμε σε καιρούς με αντίξοες και στρεσογόνες καταστάσεις.
Το εργαλείο B-C Connections μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τις πεποιθήσεις μας. Αν γνωρίζουμε ποιες είναι οι συναισθηματικές αντιδράσεις μας, μπορούμε να εντοπίσουμε τα είδη των πεποιθήσεών μας. Για παράδειγμα:
- Αν νιώθουμε λύπη, οι πεποιθήσεις μας μπορεί να έχουν να κάνουν με μια πραγματική ζημιά ή με απώλεια αυταξίας. (ή για αυτό που πιστεύουμε ότι είναι ζημιά ή απώλεια)
- Αν νιώθουμε θυμό, οι πεποιθήσεις μας μπορεί να έχουν να κάνουν με την παραβίαση των δικαιωμάτων μας (ή αυτών που πιστεύουμε για δικαιώματά μας).
- Αν νιώθουμε άγχος ή φόβο, οι πεποιθήσεις μας μπορεί να έχουν να κάνουν με κάποια μελλοντική απειλή (ή αυτό που πιστεύουμε ότι είναι απειλή για μας).
- Αν νιώθουμε ενοχή, οι πεποιθήσεις μας μπορεί να έχουν να κάνουν με την παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων.
- Αν νιώθουμε ντροπή ή αμηχανία, οι πεποιθήσεις μας μπορεί να έχουν να κάνουμε με την απώλεια του να είμαστε μαζί με τους άλλους ανθρώπους.
Εργασία με τον εαυτό – Πως μπορούμε να αξιοποιήσουμε το Μοντέλο ABC για να καλλιεργήσουμε την Ψυχική μας Ανθεκτικότητα
Οδηγίες
Ανακάλεσε ένα γεγονός που ήταν ανεπιθύμητο για σένα. Μπορείς να εργαστείς με δύο τρόπους. Επέλεξε τον τρόπο – τη μέθοδο που λειτουργεί καλύτερα για σένα ακολουθώντας τις οδηγίες:
- Κατέγραψε το γεγονός. Είναι απαραίτητο να το περιγράψεις αντικειμενικά. Για να γίνει αυτό, απάντησε στις ερωτήσεις: Ποιος; Τι; Που; Πότε;
- Κατέγραψε τις σκέψεις σου σχετικά με το γεγονός. Ποιοί είναι οι λόγοι που πιστεύεις ότι συνέβη;
- Κατέγραψε τα συναισθήματα και τις ενέργειες που ακολούθησαν.
Καταγραφή
Μέθοδος 1η
- Κατέγραψε τι συμβαίνει στο στάδιο A.
- Κατέγραψε τα αποτελέσματα (συναισθήματα, πράξεις) στο στάδιο C.
- Κατέγραψε τις σκέψεις που είχες για αυτό στο στάδιο B.
Μέθοδος 2η
- Κατέγραψε τι συμβαίνει στο στάδιο A.
- Κατέγραψε τις σκέψεις που είχες για αυτό στο στάδιο B.
- Κατέγραψε τα αποτελέσματα (συναισθήματα, πράξεις) στο στάδιο C.
Ερωτήσεις αναστοχασμού
- Τι κατανόησα για τον εαυτό μου, σχετικά με τις πεποιθήσεις, τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις μου;
- Τι επαναλαμβάνω συχνά, αλλά δεν με οδηγεί σε θετικά αποτελέσματα για μένα;
- Τι χρειάζεται να αλλάξω;
- Ποιοί είναι οι λόγοι που επιλέγω να το αλλάξω;
Ώρα για δράση
- Τι δεξιότητες έχω ήδη και μπορώ να χρησιμοποιήσω;
- Τι δεξιότητες χρειάζεται να βελτιώσω; Ποιός είναι ο στόχος;
- Ποιά είναι τα βήματα δράσης;
- Ποιούς εσώτερους πόρους μπορώ να χρησιμοποιήσω;
- Από που μπορώ θα αντλήσω υποστήριξη, βοήθεια;
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 14.10.15 στην ιστοσελίδα www.4peoplematters.com – https://4peoplematters.com/ψυχική-ανθεκτικότητα-και-πως-αξιοποι/
